Revalidatiegeneeskunde

Als revalidatiearts werk je aan het voorkomen of verminderen van blijvende functionele gevolgen van ziekten, lichamelijk letsel of aangeboren afwijkingen. Het gaat hierbij om lichaamsfuncties (bijv. spierkracht), en de gevolgen die een aandoening heeft op het uitvoeren van activiteiten (bijv. lopen en zelfverzorging) alsook participatie (bijv. werk of relaties). Veel voorkomende diagnosegroepen zijn niet-aangeboren hersenletsel, amputatie, dwarslaesie, chronische pijn, cerebrale parese en neuromusculaire aandoeningen bij kinderen en volwassen.
Revalidatieartsen werken voornamelijk in ziekenhuizen en revalidatiecentra. Je geeft leiding aan een revalidatiebehandelteam, vaak bestaand uit verpleegkundigen, fysio- en ergotherapeuten, psychologen, maatschappelijk werkenden en orthopedisch technici (orthopedisch schoenmakers en instrumentmakers).

De opleiding tot revalidatiearts is een medisch specialistische vervolgopleiding met een nominale opleidingsduur van 4 jaar. De duur van de opleiding wordt met elke aios persoonlijk afgesproken. De duur is afhankelijk van je competenties die je eerder hebt verworven en van de snelheid waarmee je ze tijdens je opleiding verwerft.
De opleiding bestaat uit 3 fasen:

Basisfase: Hier leg je het fundament voor handelen in revalidatie-specifieke basis medische zorg en basisbeheersing van revalidatiegeneeskundige handelingen.
Verbredingsfase: Deze fase is gericht op breed diagnostisch handelen en basis therapeutisch handelen
Verdiepingsfase: Deze fase is gericht op meer specifiek therapeutisch handelen en/of verdieping in een of meer maatschappelijk relevante thema’s of generieke activiteiten. Denk daarbij aan activiteiten zoals wetenschap, onderwijs of leidinggeven.

De opleiding volg je in drie verschillende contexten (algemeen ziekenhuis, revalidatiecentrum en academisch ziekenhuis). Binnen de OOR N&O houdt de academische stage in dat een aios een academische stage volgt in het UMCG gedurende minimaal 3 maanden. Door deze verschillende contexten kom je in aanraking met diverse aspecten en stadia van de revalidatiegeneeskunde.

Je bent de regisseur van je eigen opleiding.  Bij aanvang van je opleiding stel je individuele leerdoelen op passend bij jouw opleidingsschema en bekwaamheidsniveau. Deze leerdoelen zijn er op gericht om voldoende activiteiten op te bouwen zodat je aan het einde van de opleiding volledig beroepsbekwaam bent. Deze beroepsbekwaamheid is vertaald in 12 Entrusted Professional Activities (EPA’s) en een aantal generieke activiteiten. EPA’s zijn de bouwstenen die je moet beheersen om te kunnen werken als beginnend revalidatiearts.  Tijdens de verschillende stages omschrijf je telkens in samenspraak met de opleider individuele leerdoelen. Zo kan je jezelf stap voor stap bekwamen in het uitvoeren van de verschillende EPA’s.

De belangrijkste opleidingsmethodiek is werkplekleren. Daaronder verstaan we het onder supervisie uitvoeren van professionele activiteiten (EPA’s) op de werkplek. Je bent (mede)verantwoordelijk voor jouw leerproces. De opleider is vooral begeleider en beoordelaar van het leerproces.
Het opleidingsprogramma kent enkele doorlopende leerlijnen zoals de leerlijn ‘Samenwerking en communicatie’. Per leerlijn volg je cursussen. Ook zijn er thematisch ingerichte cursussen: het zogenaamde blokleren. De opleiding is daartoe inhoudelijk opgedeeld in 7 thema’s:

• Niet aangeboren hersenletsel
• Myelum- en perifeer zenuwletsel
• Progressieve neurologische aandoeningen
• Amputatie en Prothesiologie
• Aandoeningen van het spierskelet systeem
• Chronische pijn en orgaanaandoeningen
• Aandoeningen bij kinderen, jeugdigen en adolescenten.

Het cursorisch onderwijs vindt landelijk plaats en binnen de locaties van het opleidingscircuit. Per opleidingscircuit of -instelling worden er minimaal 2 dagdelen per maand besteed aan circuit- of locatiegebonden onderwijs. Daarvan wordt 4 dagen per jaar regionaal onderwijs gegeven op een locatie in één van de circuits.

Voor jou als aios is er ruimte voor differentiatie in één of meerdere interessegebieden tijdens een verdiepingsstage. Deze stage duurt minimaal 6 maanden (of langer als je parttime werkt). In de OOR N&O kun je kiezen uit meerdere verdiepingsstages:

• Neurorevalidatie
• Dwarslaesie
• Handrevalidatie
• Amputaties/Prothesiologie
• Orthopedische revalidatie
• Kinderrevalidatie
• Kinderrevalidatie – spasticiteit
• Ziekenhuisrevalidatie
• Pijnrevalidatie
• Spasticiteit en lopen.

Ook kun je zelf een verdiepingsstage aandragen. Je kunt je verdiepingsstage in de OOR N&O doen maar ook elders. Ook het buitenland behoort ook tot de mogelijkheden.
Naast deze verdiepingsstages kun je je verdiepen in generieke activiteiten:

• Onderwijs en supervisie verzorgen
• Leidinggeven en organiseren
• Actief bijdragen aan de wetenschap.

Ervaringen van AIOS Nora Jacobs uit Enschede over haar verdiepingsstage Dwarslaesiegeneeskunde, die zij in 2020 deed in UMCG en Beatrixoord:

“De dwarslaesiestages in Enschede en Groningen waren een waardevolle aanvulling op elkaar. In Enschede had ik reeds ervaring opgedaan met de klinische dwarslaesiebehandeling en de mogelijkheden die armhandchirurgie kan bieden. Tijdens de verdiepingsstage in Groningen was er ruimte om delen van de dwarslaesiebehandeling aan bod te laten komen waar ik nog minder ervaring in had, zoals poliklinische behandeling en beoordeling van loopproblematiek bij dwarslaesiepatiënten. Een goede voorbereiding op mijn toekomst als revalidatiearts!”  

Ook aios uit andere OOR-regio’s kunnen binnen onze OOR N&O een verdiepingsstage uitvoeren.  Aios Maaike Lange uit Utrecht over haar verdiepingsstage Arm- en Handproblematiek, die zij in 2020 deed in UMCG en in De Hoogstraat Utrecht:

“Een echte verdiepingsstage met ruimte om je eigen leerdoelen ruim aan bod te laten komen binnen een subspecialisme dat meer aandacht verdient binnen het curriculum. Met deels de stage binnen de academie in het UMCG en deels in de Hoogstraat, het revalidatiecentrum, geeft dit de mogelijkheid om veel verschillende pathologieën en een breed patiëntenaanbod binnen de complexe arm/ hand problematiek te zien, beide aangevlogen op geheel eigen werkwijze. Een stage met een hele steile leercurve!” 

Als revalidatiearts krijg je te maken met de toepassing van wetenschap tijdens de beroepsuitoefening. Wetenschappelijke vorming draagt bij aan het formuleren van goede vragen om relevante literatuur op te (kunnen) zoeken, te begrijpen en te beoordelen. Wetenschappelijke vorming maakt dat je ‘evidence based’ kunt werken. Tijdens de opleiding Revalidatiegeneeskunde in OOR N&O kun je een dagdeel per week je eigen onderzoeksproject uitvoeren. De verschillende wetenschappelijke onderzoekslijnen binnen de drie circuits worden ondersteund door researchteams van UMCG, Roessingh Research and Development (RRD) en Isala/Vogellanden. De onderzoeksresultaten beschrijf je in een artikel dat je naar een internationaal wetenschappelijk tijdschrift stuurt, één van de eisen die wij stellen.

Gedurende de opleiding besteed je ook regelmatig aandacht aan het toepassen van wetenschappelijke kennis in de klinische praktijk. Je doet hiervoor literatuuronderzoek en presenteert je bevindingen.

En wil je je nog verder willen verdiepen in onderzoek, dan zijn hiervoor diverse mogelijkheden. Je kunt denken aan het starten of afronden van een promotietraject, het begeleiden van studenten bij een onderzoek, het aanvragen van subsidies, het volgen van cursussen gericht op diverse facetten van onderzoek.

Aios zijn betekent meer dan alleen werken aan leerdoelen en het volgen van onderwijs. Je maakt deel uit van een hechte groep gelijkgestemden. Dat vinden we in de OOR N&O belangrijk. We gaan met enige regelmaat daarom samen wat eten of drinken en ook bij cursussen en congressen zorgen we met elkaar voor een leuk en actief sociaal programma. Zo leer je veel mede-aiossen kennen.